इन्द्रमान महर्जन ।
न्यतभुलु अजिमा अर्थात श्वेतकालीको १२ वर्षे नाच पर्व सम्पन्न भएको छ । अजिमा प्राचिन नाच ललितपुर स्थित मंगलबजार परिसरमा प्रदर्शन भएको हो ।
संस्कृतिको धरोहर भनेर मूलतः काठमाडौं, कीर्तिपुर, ललितपुर, भक्तपुर तथा बनेपा, काभ्रे देखि दोलखा सम्मलाई लिने गरिन्छ । ऐतिहासिक कालखण्ड देखि विकास हुँदै आएको राजधानी काठमाडौं भित्र सञ्चालन भएका विभिन्न जात्राको सुरुवात मल्लकालिन समयदेखि भएको पाईन्छ ।
यसैको उदाहरणहरु मध्ये एक हो श्री न्यतभुलु अजिमा नरदेवीको नाच पनि हो । ऐतिहासिकता र सभ्यता खोतल्दै जाने क्रममा श्री,नरदेवीको मन्दिर स्थापना भने लिच्छविकालीन राजा गुणकामदेवको पालामा भए संगै श्री न्यतभुलु (इंतभुलु/श्वेतकाली)अजिमा नरदेवी को देवी नाच पर्व मल्लकालिन राजा अमर मल्लको पालामा शुभारम्भ भएको मानिन्छ ।
यो संगै तत्कालीन मल्लकालिन राजा अमर मल्लले सांस्कृतिक रुपले विभिन्न जात्रा तथा देवदेवीहरुको नृत्यका साथसाथै अरु सांस्कृतिक पर्व पनि संगै सुरुवात गराएको मानिन्छ ।
यिनै श्री देवीले मानव जगत कल्याण उद्धारका निम्ति शक्तिस्वरूपमा दर्शन दिनुभएको महान दिनका रुपमा सम्झना स्वरुप हरेक वर्ष तत्कालीन कान्तिपुर नगरको महान पर्व पाहाँचह्रे अर्थात पिशाच चतुर्दशीको दिन नरदेवी स्थित न्यतभुलु अजिमा देवीको मन्दिर अगाडि रहेको मूल डवलीमा श्री देवीको नाच प्रदर्शन गर्नुपर्ने परम्परा रहेको छ, जुन हालसम्म पनि कायम छ। जसमा स्थानीय ज्यापु समुदाय र उदाय (तुलाधर) समुदायको व्यक्तिहरुको मूल सक्रियतामा यो नाच सञ्चालन हुँदै आइरहेको छ।
यसै १२ बर्षे पर्व परम्परा अन्तर्गत श्री न्यतभुलु अजिमा नरदेवीको मूल देव घरबाट देवगण निकालिए संगै पाहाँचह्रे अर्थात पिशाच चतुर्दशीको दिन श्री तत्कालीन कान्तिपुर नगरको महान पर्व पाहाँचह्रे पिशाच चतुर्दशीको दिन नरदेवी स्थित न्यतभुलु अजिमा देवीको मन्दिर अगाडि रहेको मूल डवलीमा श्री देवीको नाच प्रदर्शन गरेसंगै सुरु भएको उक्त जात्रा अन्तर्गत न्यतभुलु (नरदेवी/श्वेतकाली) अजिमाको नाच प्राचीन ललितपुर नगर परिसरमा रहेको मंगलबजार परिसरमा रहेको कृष्ण मन्दिर अगाडिको डबलीमा प्रदर्शन गरिन्छ । उक्त नाच अन्तर्गत कुमारी भैरव गणेश लगायत विभिन्न देवदेवीको नाच प्रदर्शन गरिएको हो ।
